De rugzaktip van 600 gram is de pas nu door mij ontdekte roman De reis van de Narwhal, geschreven door Andrea Barrett. Handelend in de jaren 1855 en 1856, is het een zeer realistisch verhaal van een expeditie naar de Noordpool. Charles Darwin heeft zijn 'Oorsprong der Soorten' nog niet geschreven. De poolkaart bevat nog witte vlekken waardoor nog niet alle woongebieden van de Inuit bekend zijn. Barrett beschrijft fraai de intermenselijke verhoudingen en conflicten vóór, tijdens en na de expeditie. Ook het meenemen van Inuit naar het Westen komt aan de orde. Inmiddels is er een goedkope editie uitgekomen, f 25,00. Uitgeverij Anthos, 445 blz. ISBN 90 414 05445 1

Op 28 maart werd het eerste Nederlandse Reishandboek voor Groenland gepresenteerd. De Groenlandse vertegenwoordiger in Brussel, Lars Vesterbirk, ontving de gids uit handen van de schrijver, Elio Pelzers. Het is een zeer compleet handboek geworden met verrassend veel recente informatie over geografie, klimaat, geologie, flora, fauna, jacht, bevolking, kunst en cultuur, geschiedenis, relatie Nederland-Groenland, staatsinrichting en politiek, economie, transport en natuurlijk een uitgebreid toeristisch gedeelte. Daardoor is het naast een reisgids ook zeer praktisch te gebruiken voor scripties, e.d. 380 gram, f 34,50, uitgeverij Elmar, 212 blz. ISBN 90389 11254

Een leuke pocket is Kaviaar en ander leed van Pieter Waterdrinker, pseudoniem van Pieter van der Sloot, de correspondent voor De Telegraaf in Moskou. Het zijn 35 korte verhalen 'Notities uit Rusland'. Ofschoon inheemse volken er niet in voorkomen, geeft het een aardig en herkenbaar beeld van de huidige situatie in Rusland. Uitgeverij BZZTÔH, f 29,75, 224 blz. ISBN 90 5501 735 3
Ook van BZZTÔH is IJspegels aan mijn snor; Arctische omzwervingen van een Lord en een lanterfant van Tim Moore. Door het begin is nauwelijks heen te komen. Je komt niet echt in de Arctis terecht. Je moet van deze Chatwineske schrijfstijl houden. f 39,65, 318 blz, ISBN 90 5501 7841

De rotsen zijn van glas. De stilte breekt hen.
De dag trekt zich terug in de barsten van de sneeuwberg.

We gaan met de witte voetstappen van sterren over de scherven.

Hoog op de kale bergrand zitten gestalten met
gebogen hoofd, alsof ze sneeuw zijn geworden,
versmolten met de horizon.

We gaan over de verglaasde rotsen zonder stem.
Kaalgeschuurd door de witte spiegel van
de ijsstroom.

De wind waait door hun ogen.
Ze kijken in het eindeloze.
Alsof niets ooit verborgen was in het heelal.

De kreet van de rots wordt roerloos in hun mond.
De witte zonsplinters worden ijs in hun ogen.

De nieuwste gedichtenbundel van de Vlaamse docent voordrachtkunst en literatuur Claude van de Berge draagt dezelfde naam als dit bulletin - Arctica. Bovenstaand gedicht is het eerste uit een van de series gedichten, getiteld De mummies op de berg. Van de Berge's gedichten zijn geïnspireerd op een vijftal reizen naar het sneeuw- en ijslandschap van Oost-Groenland. Buiten een bijzondere Qujanaq ('dank je wel') voor zijn hondensledechauffeur, worden de Inuit maar zijdelings aangeduid. Het boekje bevat mooie landschapsfoto's van zijn vrouw Arlette Walgraef. Waarschijnlijk komt volgend jaar een bundel uit over de ijsfjord van Ilulissat. Uitgeverij P in Leuven, f 38,-, 64 blz. ISBN 90-73214-97-1

Drs Frieda van Essen heeft zich teruggetrokken uit het (ant)arctische reisbureau Beluga Adventures.

UNEP/GRID-Arendal, het Noorse informatiecentrum van het milieuprogramma van de VN, heeft een interactieve milieuatlas ontwikkeld. Daarop is informatie te vinden over de stand van het arctische milieu. De nadruk ligt vooral op biodiversiteit en natuurbehoud. De reden daarvoor is dat veel arctische natuurgebieden een speciale, ongerepte status hebben. Voorbeelden van milieu-issues op de virtuele kaart zijn de ecologische voetafdruk, milieuvervuiling die aan het vasteland ontspringt, en (uiteraard) klimaatsverandering. Bijzonder is de kaartprojectie, die is gebaseerd op de polar view, dat wil zeggen een blik op de wereld met de noordpool als centrum. www.maps.grida.no/arctic/

Op 21 mei won de Inuk-filmmaker Zacharias Kunuk uit Canada de Gouden Camera op het filmfestival in Cannes voor zijn film Atanarjuat ('De snelle renner'). Het filmverhaal is gebaseerd op een legende over een jonge man in een arm gezin die zijn lot verbetert door een goede jager en snelle renner te worden. Alle filmacteurs zijn Inuit uit Igloolik, een gemeenschap van 1.200 mensen die is gevestigd op een klein eiland in de noordelijke Baffin regio van Nunavut. De film is gemaakt door Igloolik Isuma Productions, Canada's eerste onafhankelijke Inuk-filmproductiemaatschappij. Kunuks reis naar Cannes is zijn eerste buitenlandse trip.

Het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden is na een grondige verbouwing weer open. Het doel van het museum is het beheren, onderzoeken en presenteren van cultureel erfgoed uit de hele wereld, om inzicht te geven in de verschillen, overeenkomsten en wereldwijde verwevenheid van culturen. Jammer dat het in hoofdzaak bij de geschiedenis van de volken blijft; daarmee is het wederom een museum van het verleden geworden. In de zaal over de Noordpoolgebieden en Noord-Amerika staat een opmerkelijke tekst op de muur: ''Wij waren hier eerst. Net als andere minderheden groeit onder Indianen en Poolvolken de laatste decennia de trots op hun afkomst en culturele identiteit.
Dat herwonnen bewustzijn uit zich in de vernieuwing van oude tradities. Het blijkt ook een effectief wapen in de strijd om landrechten, herstelbetalingen en politieke autonomie.''
Via interactieve informatieschermen wordt wel meer ingegaan op de hedendaagse leefomstandigheden van inheemse volken, zo is er bijvoorbeeld een over Groenland met opinies over de zeehondenjacht. Op de website www.rmv.nl is de gehele collectie van 190.000 objecten te zien.
Zeer bijzonder is de tijdelijke tentoonstelling 'Oost-Groenland in zwart-wit' van pas-ontdekte foto's van Jacob van Zuylen. Deze reisde in 1932 - het internationale pooljaar - naar Ammassalik in Oost-Groenland als leider van de Nederlandse meteorologische expeditie. Van Zuylen hield zich voornamelijk bezig met het uitvoeren van weerkundige metingen en leefde daarbij temidden van de Oost-Groenlanders. Hij leerde hun taal en fotografeerde het leven in de nieuwe kolonie. De vondst van Van Zuylens materiaal is van wetenschappelijke waarde, omdat het een interessante aanvulling is op het al bekende materiaal uit dit gebied, onder andere van Nobelprijswinnaar Nico Tinbergen, schrijver van 'Eskimoland', en van Gerti Nooter. De fototentoonstelling is tot in het najaar te zien.