Govert de Groot

Eindelijk was het zover. Van 3 tot 11 oktober bracht een delegatie Nenets op uitnodiging van Arctic Peoples Alert een bezoek aan Nederland. Het was een vol programma. Naast de workshops in Scheemda stond een bezoek aan politiek Den Haag op de agenda en werd er een tweetal publieksbijeenkomsten gehouden. Het toeval wilde dat de Gasunie tegelijkertijd een 'feestje' hield omdat Russisch gas vanaf 1 oktober bij Groningen ons land binnenkomt. Nu zetten we dus onze thee met gas uit Rusland.

Delegatie

De delegatie van de Nenets stond onder leiding van de voorzitter van de Nenetsorganisatie Jasavej, Vlad Peskov. Ook was bestuurslid Alexander I. Vyucheisky meegekomen. Hij bezocht Groningen al in 1999. Verder bestond de delegatie uit de directeur en vice-directeur van de rendierhouderscoöperatie Jerv, de Rus Petr A. Khabarov en de Nenets Alexander E. Vyucheisky, en een aantal leden van theatergroep Ilept: Serafima Durkina, Roza Kanioukova, Anastasia Mikhailova, Anastasia Pomyleva, Svetlana Taibarei en Matrena Taleeva. Door onze Deense partnerorganisatie Infonor waren uitgenodigd: Alexandre A. Kobelev, de voorzitter van de Samen-organisatie OOSMO van het Kola-schiereiland, de Same Evgueni A. Iouchkov, en Fedor G. Vokuev, de voorzitter van de Izhma Komi-organisatie Izvatas. Verder namen uit Rusland deel: Vladimir S. Dmitriev, de voorzitter van onze Russische partnerorganisatie Conflictvrij Noorden, en Andrey Glotov en Yuliya Levina, vertegenwoordigers van het staatsnatuurreservaat Nenentski. Daarnaast hadden vertegenwoordigers van ngo's uit diverse Europese landen zich ingeschreven.

Scheemda

In de jeugdherberg van Scheemda moest er hard worden gewerkt. Op donderdag hielden dr Tjeerd de Graaf en drs Markus Bergman van de Letterkundige faculteit van de Rijksuniversiteit Groningen een presentatie over een project dat tot doel heeft om onder andere de Nenetstaal via het internet toegankelijk te maken.

's Middags werd de delegatie ontvangen door de loco-burgemeester van Groningen, René Paas (CDA). Op vrijdag vond de workshop The Power of Traditions - The Survival of the Nenets plaats, onder leiding van prof. dr Louwrens Hacquebord, de directeur van het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen. De voorzitter van de Nenetsorganisatie Jasavej, Vlad Peskov gaf een introductie over de huidige situatie van de Nenets. Daarna sprak Gail Osherenko van het instituut voor Arctische Studies van het Dartmouth College in de VS en co-auteur van het boek 'Siberian Survival. The Nenets and Their Story' over de traditionele rechten van de Nenets op land en natuurlijke hulpstoffen. Drs Karen Mulders van het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen, die net terug was van een jaar studie in St. Petersburg, vertelde over de historische relaties tussen het Westen en de inheemse volken uit Noord-Rusland. Alexander A. Kobelev vergeleek de situatie van de Russische Samen met die van de Nenets, waar zij overigens steeds nauwer mee samenwerken. Peskov stelde zich de vraag bij welk type projecten de Nenets het meeste baat zouden hebben en Alexander E. Vyucheisky lichtte met Petr A. Khabarov het plan toe voor de inrichting van de tradingpost PaJakha. Dit bleek echter een zeer groots opgezet project te zijn, dat om die reden minder goed in aanmerking komt voor financiering door donororganisaties. De tradingpost-in-oprichting lijkt eerder behoefte te hebben aan kredietverstrekking door een welwillende bank. Het is nu van belang de workshop-resultaten uit te werken en tot concrete en haalbare projectvoorstellen te komen.

Chum-vergadering

Op zaterdag vond de Second International Chum-meeting plaats, bedoeld voor ngo's, gouvernementele en intergouvernementele organisaties die activiteiten ontplooien ten behoeve van inheemse volken in de Russische Federatie. (Het woord chum betekent tent in het Nenets). Deze dag werd voorgezeten door dr Gerard Boere. Boere is op dit moment internationaal programmacoördinator van Wetland International en tot voor kort was hij verbonden aan de afdeling Internationaal Natuurbeheer van het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (LNV). Eerst vertelde Andrey Glotov, de vice-directeur van het staatsnatuurreservaat Nenentski, over natuurbescherming in de Nenets Autonome Okrug, gevolgd door Bruce C. Forbes van het het Arctisch Centrum van de Universiteit van Lapland in Finland, die in zijn speech inging op de spanningsverhouding tussen het streven naar natuurbescherming aan de ene kant, en aan de andere kant het doel om de rechten van inheemse volken erkend te zien. Vincent van den Berk van het Expertisecentrum van LNV informeerde de deelnemers in het kort over het Nederlandse natuurbeschermingsprogramma in Rusland en het vervolgproject dat zich richt op bescherming van de Pechora-rivier. Eerder dit jaar hebben LNV, Verkeer en Waterstaat (V&W) en Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer de bestaande samenwerkingsovereenkomst met het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen van de Russische Federatie voor meerdere jaren verlengd. Deze intentie tot samenwerking is ook overeengekomen tussen LNV en V&W en lokale beleidmakers in de Nenets Autonome Okrug en de Komi Republiek. Een van de gebieden waar de samenwerking gestalte zal krijgen is het stroomgebied en de delta van de Pechorarivier precies het gebied waar de Nenets hun rendieren houden en jagen. Deze samenwerking borduurt voort op de reeds lopende samenwerking tussen het Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer en Afvalwaterbehandeling (RIZA) in Lelystad en de lokale overheden in deze delta. Het is van belang dat de inheemse organisaties in de samenwerking betrokken worden.

De bijeenkomst werd afgesloten met een discussie over het functioneren van de Chum email-list. Tot het vaststellen van een voor de Charter voor de Chum Network Co-operation is het niet gekomen. Onze Deense partner heeft aangeboden de derde Chum-vergadering in oktober 2003 in Hundested in Denemarken te organiseren.

Publieksmanifestaties

Op vrijdagavond vond een publieksmanifestatie plaats in het Noord-Nederlands Conservatorium te Groningen en op zondagmiddag volgde een tweede in het Museon in Den Haag. De Nenets vertelden over de situatie van hun volk en de dia's van de Noorse Same Niillas Somby werden vertoond. De meeste aandacht kregen natuurlijk de optredens van de Nenets-amateurtheatergroep Ilept. Zij beeldden, gestoken in traditionele kleding en met gebruikmaking van een minimum aan middelen, een aantal verhalen uit die ook zonder kennis van de Nenetstaal goed waren te volgen.

Haagse politiek

De dinsdag was ingeruimd voor een bezoek aan het ministerie van Buitenlandse Zaken. Daarvoor waren ook de Oedege Pavel Sulyandziga (de directeur van RAIPON - Russian Association of Indigenous Peoples of the North) en Tamara Semenova (RAIPON) overgekomen. Tijdens deze ontmoeting kwam vooral de slechte situatie van de inheemse volken in de Russische Federatie aan de orde. De delegatie riep de Nederlandse regering op om net als in Denemarken een ondersteunend beleid voor inheemse volken te ontwikkelen.

's Middags ontvingen de Tweede-kamerleden Frans Timmermans (PvdA) en Coskun Çörüz (CDA) de delegatie. Ook hier gaven de inheemse gasten een indringend overzicht van hun levensomstandigheden. Verder werd de komst van het Russische gas naar Nederland en de gevolgen daarvan voor mens en milieu aan de orde gesteld. Timmermans heeft toegezegd contact op te nemen met minister Van Aartsen van Buitenlandse Zaken en ook in de Raad van Europa initiatieven te ontplooien.

In noodgevallen komt een helicopter naar Latoravaja. Foto: Kadir van Lohuizen

Samenwerking

Ter realisering van 'Nenets in Nederland' werkte Arctic Peoples Alert samen met het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen en de Stichting Stedenband Groningen-Moermansk. De activiteiten werden mede mogelijk gemaakt door Bossers & Cnossen computers in Groningen die onze internetverbinding verzorgde, Stichting DOEN (Nationale Postcode Loterij), de Gemeente Groningen, de Landbouwraad Nederlandse ambassade in Moskou, de Leonard Peltier Stichting, het Museon, Provincie Groningen, Volkenkundig Museum Gerardus van der Leeuw en last but not least Bluescafé De Vestibule in Groningen, waar we heerlijk hebben kunnen eten. Zonder de inzet van allen, en met name die van vrijwilligers en tolken, was uitvoering van het programma niet mogelijk geweest.

Verscheidene kranten besteedden aandacht aan het Nenets-bezoek. De IKON zond de documentaire 'Het wilde Noorden' uit, met daarin onder andere beelden van het bezoek van de Nenets aan de Gasunie. En in het kader van een programmaserie over kleine talen zond Omrop Fryslân beelden uit van het optreden van Ilept. Op onze website zal tezijnertijd een verslag verschijnen. We kunnen terugkijken op een geslaagde activiteit. Nu komt het erop aan een follow-up te geven.