In 1999 heeft het ุstrelandsret (de rechtbank) uitgesproken dat de verhuizing van de Inuit van Uummannaq * een grove schending van hun rechten was, maar de rechter steunde de Inuit niet in de teruggave van hun jachtgebied. Daarom heeft Hingitaq53 (de verdrevenen van 1953), een organisatie die de gedeporteerden en hun nakomelingen vertegenwoordigt, deze zaak bij het hooggerechtshof in Kopenhagen aanhangig gemaakt. Voor Hingitaq53 is het erg belangrijk om vastgesteld te krijgen dat de vestiging van de VS-basis in Thule in 1951 en de jaren daarna op hun territorium plaatsvond zonder dat zij daarover door de Deense staat waren geraadpleegd. Hingitaq53, gesteund door Inuit Circumpolar Conference (ICC), is van mening dat de basis op een verkeerde plek is aangelegd, omdat:
- zij daardoor een groot deel van hun traditionele jachtgebied verloren;
- de aanleg van de basis aanleiding was tot hun gedwongen verhuizing;
- de bevolking een re๋el risico loopt een bombardementsdoel te zijn;
- de bevolking zowel economische als sociale schade heeft opgelopen aangezien zij niet voldoende in haar levensonderhoud kon voorzien.
Daar komt nog bij dat de VS het gebied in een bedroevende staat heeft achtergelaten. Dit valt op te maken uit de laatste milieurapporten die uitwijzen dat er PCB en zware metalen zijn achtergebleven. Hingitaq53 is van mening dat de basis nooit op het grondgebied van een traditionele inheemse maatschappij aangelegd had mogen worden.
Tevens is Hingitaq53 van mening dat het ุstrelandsret in 1999 geen eerlijke vergoeding heeft toegekend. Zij hopen dat het hoogste gerechtshof een beduidend hoger bedrag toekent voor de vele en ernstige ongemakken waarmee de Deense staat hen meer dat 50 jaar geleden heeft opgezadeld. In 1999 kende de rechtbank i 68.475,- toe, naast individuele compensatie. Nu is de eis i 32 miljoen, naast individuele. Daarnaast eisen ze alsnog teruggave van hun land.
Ontwikkelingen
Ten opzichte van de rechtszaak in 1999, waarbij Arctic Peoples Alert aanwezig was (zie Arctica nr. 5, voorjaar 1999), zijn er de nodige ontwikkelingen geweest. De toenmalige Deense minister-president Poul Nyrup Rasmussen heeft excuses aangeboden en erkent dat de verhuizing niet vrijwillig is geweest. De documenten die dat staven zouden zoek zijn geraakt, maar zijn intussen in het Rijksarchief teruggevonden. In het kader van de ILO-169 conventie over de rechten van inheemse volken besteedde de advocaat veel aandacht aan het feit dat het hier gaat om een aparte bevolkingsgroep (stam) van de Inuit in Groenland. In oktober 2003 heeft de Groenlandse regering zich aangemeld als mede-eiser in deze rechtszaak.
VS
De rechtszaak gaat alleen over de teruggave van jachtgebieden en compensatie van schade als gevolg van de gedwongen verhuizing en niet over de sluiting van de Amerikaanse militaire luchtmachtbasis Thule. In Groenland wordt momenteel een discussie gevoerd over de uitbreiding van de basis met een installatie voor het zogenoemde rakettenschild van de Verenigde Staten. Hingetaq53 wil dat er eerst een uitspraak van de rechtbank in Kopenhagen ligt, voordat de Deense regering afspraken maakt met de VS-regering over de uitbreiding. Het moet immers worden voorkomen dat de plannen in botsing komen met de eisen van de jagers. Verder wil Hingetaq53 dat de Groenlandse regering nadrukkelijk bij de onderhandelingen wordt betrokken. Daarbij verdient het de voorkeur dat Groenland rechtstreeks een verdrag met de VS sluit.
Uitspraak
Hingitaq53 hoopt dat het Deense hooggerecht zich ten gunste van hen uitspreekt, zodat de Inuit hun traditionele jachtgebied terug krijgen. De verwachting is dat het gerechtshof op 26 november 2003 tot een uitspraak komt. Bij het ter perse gaan van deze Arctica was de uitspraak nog niet bekend.
* niet te verwarren met de huidige plaats Uummannaq.