Sápmi voor de Sami
Mardoeke Boekraad, Sirma, Noorwegen
Begin oktober 2004 werd de achttiende Sami Council - Sami Raad gehouden in Honningsvåg, het laatste stadje voor de Noordkaap. Het thema was 'Sápmi voor de Sami B Grondstoffen en Landrechten=. De conferentie werd gekenmerkt door een terugblik op het vijftigjarig bestaan van de Sami Raad, de aandacht voor de rechten van de 'zee' Sami, de opkomst van een nieuwe generatie jonge, vrouwelijke gedelegeerden en de aandacht voor Afrikaanse inheemse nomaden.
De resoluties van de achttiende Sami Raad zijn duidelijke taal: de eis op zelfbeschikking en financiële compensatie, het recht op eigendom van grond en inspraak en vetorecht bij het gebruik van Sami-gebieden, ook van de gebieden van de zeeSami. Ook de Europese Unie moet de rechten van de Sami garanderen. Door het debat over de voorgestelde Finnmarks-wet (zie Arctica 16) is de discussie rond de zeeSami, de start van olie en gasboringen in de Barentszzee en het Sneeuwwitje gasboringproject vlak voor de kust van Hammerfest zeer actueel. De keuze van de locatie van de conferentie had dan ook alles met deze onderwerpen te maken. De Sami Raad en het Sami-parlement hebben het wetsvoorstel, dat in april 2004 door de Noorse regering en het parlement werd gepresenteerd, afgewezen. Zij claimen onder andere dat niet alleen land maar ook waterrechten inclusief rivier en kustvisserij in deze wet worden opgenomen.
Vernoorsingspolitiek
De Noorse voorzitter Tommy Geir Pedersen noemde in zijn toespraak de belangrijkste successen van de vijftig jaar oude organisatie, die geldt als de avant-garde en denktank van de gehele Sami-beweging. Er zijn belangrijke successen geboekt op het gebied van bewustwording en antidiscriminatie, onderwijs en cultuur. De Sami-eisen voor land en waterrechten zijn echter nog niet door de staten ingewilligd.
De Sami die aan de kust wonen zijn slachtoffers van de vernoorsingspolitiek. De ernst van de discriminatie en diepte van de minderwaardigheidsgevoelens zijn voor buitenstaanders moeilijk te begrijpen. Tijdens de conferentie werd er voor het eerst een Sami-vereniging in Honningsvåg opgericht. De burgermeester beloofde dat de kleine kustdorpen van de Magerøya, en niet Honningsvåg zelf, tweetalige gebieden zouden worden.
VN-Permanent Forum
Een van de taken van de Sami Raad is het vertegenwoordigen van de Sami op internationaal vlak. Dat gebeurt via de Verenigde Naties, zoals in de debatten rond de VN-Declaratie
inzake de Rechten van Inheemse Volken of als permanente deelnemer in de Arctische Raad, maar ook via >ontwikkelingswerk van inheemsen voor inheemsen=, zoals projecten met de San (Bushman) en de Masaï in Afrika. Het ontwikkelingswerk wordt sterk bemoeilijkt doordat de regels van de Noorse ontwikkelingsprogramma's slecht zijn toegesneden op de behoeften van de inheemse volken. Ole Henrik Magga, voorzitter van het VN-Permanent Forum voor Inheemse Kwesties - wiens mandaat op 1 januari 2005 afloopt en wordt opgevolgd door de Groenlander Aqqaluk Lynge - werd uitgebreid gelauwerd.
Sneeuwbuien
Het Zweedse regeringslid, de heer Dandelius van de expertgroep die het verdrag over de NoorsZweedsFinse grensoverschrijdende Sami voorbereidde, deelde mee dat de concepttekst voor de conventie eind 2005 wordt gepresenteerd. Het proces hiervoor is in 1995 begonnen en de expertgroep bestaat uit vertegenwoordigers van de Sami-parlementen en nationale experts. Rusland doet (nog) niet mee.
Natuurlijk werd er ook over de niet vrolijk stemmende klimaatveranderingen gepraat. De effecten van de steeds dunner wordende ozonlaag en de opwarming, die ook gepaard gaat met abruptere weersschommelingen, zijn immers duidelijk te merken. Ze zorgen nu al voor veel overlast. Het was dan ook tekenend dat verscheidene sprekers na enkele zeer warme dagen op de terugweg overvallen werden door onverwachte heftige sneeuwbuien. Ze reden met hun zomerbanden van de weg af en sommigen haalden zelfs natte voeten in zee.
www.saamicouncil.net
www.un.org/esa/socdev/unpfii/index.html
www.hommat.org/spiritacts/spiritcampeng.html