Nivch protesteren op Sachalin
Olaf Olsman
Op het Russische eiland Sachalin protesteerde in januari 2005 de inheemse bevolking ondersteund door milieuorganisaties tegen de olie- en gasprojecten van Shell en ExxonMobil.
De lokale afdeling van RAIPON (Russian Association of Indigenous Peoples of the North), die de belangen van onder andere de Nivch, Evenken, Uilta en Nanai behartigt, besloot de handen ineen te slaan met Sakhalin Environmental Watch, Greenpeace, het Wereld Natuur Fonds en anderen. Op 20 januari heeft deze coalitie Shell en ExxonMobil nogmaals verzocht een memorandum te ondertekenen. De hoofdpunten van dit memorandum zijn een geheel onafhankelijk onderzoek naar de culturele gevolgen van alle industriële projecten voor de (inheemse) bevolking op Sachalin en het oprichten van een fonds voor duurzame ontwikkeling. Een daarvoor in te stellen werkgroep zou hierop moeten toezien. ExxonMobil en Shell weigerden echter het memorandum te ondertekenen. Daarop startte een protestactie onder de naam Green Wave. Het protest richt zich in eerste instantie op de olie- en gasconcerns die halsstarrig de dialoog met de inheemse bevolking en de milieuorganisaties blijven weigeren. Ook richt het protest zich op de provinciale overheid en potentiële geldschieters van het project, zoals de Europese bank voor wederopbouw en ontwikkeling (EBRD), waarvan Nederland aandeelhouder is.
Sinds 1999 boort Sakhalin Energy voor de kust van Sachalin. Sachalin Energy Investment Compagny LTD is een joint venture tussen Shell (55%) en de Japanse bedrijven Mitsui en Mitshubishi. Ook het Amerikaanse ExxonMobil is actief op het eiland. Medio 2003 ging het licht voor Sachalin II project op groen en werd er voor 10 miljard dollar in geïnvesteerd.
Blokkades
Ondanks dat medewerkers van de olie- en gasconcerns op dubieuze wijze druk probeerden uit te oefenen op potentiële demonstranten, namen op 20 januari 2005 zo'n 300 mensen deel aan de eerste actiedag in Venskoye in het noordoosten van Sachalin. Hieronder waren 244 vertegenwoordigers van de inheemse bevolking. De actie werd geopend door een ceremonie waarbij de kwade geesten uit het land werden verbannen. Het was de opmaat voor een vijfdaagse protestactie, waarbij verschillende toegangswegen naar en van Sachalin I- en II-projecten werden geblokkeerd door vertegenwoordigers van de coalitie en de veelal traditioneel geklede bevolking. Op de spandoeken van de actievoerders waren teksten te lezen als: "Vis is ons leven", "Maak een eind aan de politiek die ellende voor de Evenken brengt" en een citaat van de Russische president Poetin uit 2004: "Oliemensen, vergeet niet op wiens land jullie werken". Op 24 januari kwam het tot een (mondelinge) confrontatie tussen actievoerders en werknemers van Sakhalin Energy. Om escalatie te voorkomen greep de politie greep in. Om de gemoederen in het Nogliki-district weer wat tot rust te laten komen werd na vijf dagen protest besloten de actie voorlopig te onderbreken De organisatoren van de protestactie reisden af naar de hoofdstad Juzhno Sachalinsk om de dialoog met de olie- en gasconcerns en provinciale overheid nieuw leven in te blazen. Aleksei Limanzo, president van RAIPON-Sachalin, benadrukte echter dat veel zal afhangen van het welslagen van de onderhandelingen. Mochten deze weer op niets uitlopen dan zullen bij een eventuele vervolgactie ook secundaire toegangswegen van en naar de olie- en gasprojecten worden geblokkeerd en andere vormen van protest worden gebruikt. Wellicht zullen daarbij ook rendieren worden ingezet.
Boete voor Shell
Volgens de Russische krant Vedomosti werd onlangs bekend dat Shell een boete van twee miljard euro boven het hoofd hangt. Het concern zou de kosten voor Sachalin II kunstmatig hoog hebben opgevoerd, waardoor de Russische overheid te weinig belastinginkomsten zou hebben binnengekregen. Eind januari wist Sakhalin Environmental Watch te melden dat vanwege milieutechnische redenen de Russische rechtbank geen goedkeuring verleent aan de bouw van een tijdelijk havenhoofd in het zuiden van Sachalin. Dit havenhoofd was bedoeld om materiaal voor de bouw van de grootste fabriek van vloeibaar aardgas (LNG) ter wereld te aan te voeren.
Zie ook Arctica 16 (winter 2003/2004)
www.pacificenvironment.org
www.sakhalin.environment.ru
www.raipon.org
www.sakhalinenergy.com