Poolkoorts

Op 8 maart 2005 vierde het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen in een overvolle zaaltje in het Noordelijk Scheepvaartmuseum haar 35-jarig bestaan. Tijdens het symposium The Changing Arctic liet Volkert Rachold van het Alfred Wegener Instituut de nu al grote verandering van de arctische kust zien en waarschuwde, als de permafrost gaat smelten, voor de gevaren van het vrijkomende methaan. Het opvangen van methaan kan echter ook een uitdaging zijn. Thor Larsen van Noragric hield een boeiend betoog over de ontwikkelingen in de laatste veertig jaar en riep de besluitnemers op de geboden uitdaging aan te gaan. Dr Ko de Korte van Ocean Wide Expeditions uit Vlissingen sloot het symposium af met een ‘commercial’ voor arctisch toerisme.
Tijdens het symposium werd het boekje ‘Het topje van de ijsberg. 35 Jaar Arctisch Centrum (1970-2005)’ gepresenteerd. In deze jubileumbundel geven zeventien (oud)medewerkers en studenten een indruk van 35 jaar onderzoek en onderwijs van het Arctisch Centrum. Voor wie lang in het Nederlands arctisch netwerk meedraait, roept het veel herinneringen op, zoals aan de boeiende symposia met bijvoorbeeld dr Christian Vibe over klimaatfluctuaties aan de hand van vangstcijfers uit Groenland. Het boekje gaat niet diep in op de inbreng van de antropologen die in de beginjaren van het Arctisch Centrum nog een belangrijke rol speelden. In het hoofdstuk Arctisch Centrum en AMAP wordt melding gemaakt dat Nederland in het onderzoek naar de milieugevolgen van arctische olie- en gaswinning zal worden vertegenwoordigd door een medewerker van Gasunie BV. De Gasunie is een van de afnemers van Russisch arctisch gas. Het Arctisch Centrum vertelde dat hierover nog overleg wordt gevoerd. De bundel is verschenen als volume 2 in de serie Circumpolar Studies en te bestellen bij het Arctisch Centrum: tel. 050 3636834. Het Arctisch Centrum is verhuisd naar Aweg 30 in Groningen.
www.let.rug.nl/arctic

Het dagverhaal van commandeur Klaas Hoekstra van Texel over het in 1826 verongelukken van het galjootschip ‘Harlingen’ in Straat Davis 'De dood voor ogen ziende…' is hertaald door Annie Douma. Het verhaal, dat oorspronkelijk in 1828 te Harlingen is gepubliceerd, is hierdoor prettig leesbaar geworden. Dankzij Hoekstra's opmerkzaamheid biedt zijn boek daarnaast een boeiende beschrijving van het leven van de Groenlanders in de vroege negentiende eeuw: “... Dat waren ook goede mensen. Zij leefden helemaal van de visserij. Voor het grootste gedeelte bestaande uit zeehonden...witvissen en eenhoorns welke laatsten hun buiten het spek geheel tot voedsel diende, uitgezonderd de onreinheid en de botten... Om in een beschaafd land te leven dat men nooit gekend heeft is dus voor die mensen net zo onaangenaam als het omgekeerde voor ons”. Een aanrader.
Uitgeverij: Flevodruk, Harlingen, 2005, € 13,50, 80 blz., ISBN 90 7088 600 6
www.fh.nl
Museum: Het Hannemahuis: www.oud-harlingen.nl

Bij Rozenberg Publishers zijn twee interessante Engelse boeken verschenen. Het eerste is het proefschrift van mw dr A. Nicole Stuckenberger, Community at Play - Social and Religious Dynamics in the Modern Inuit Community of Qikiqtarjuaq (Nunavut - Canada). Zij promoveerde op 11 mei 2005 in Utrecht en is nu werkzaam bij het Instituut voor Arctic Studies van het Dartmouth College, VS. 2005, € 26,50, 240 blz., ISBN 90 5170 957 9.
Het tweede is van Jaap Jan Zeeberg, Into the Ice. Barents' wintering on Novaya Zemlya: a Renaissance voyage of discovery . 2005, € 29,50, 320 blz., ISBN 90 5170 926 9
www.rozenbergps.com

In Ondergang ontwikkelt Jared Diamond een theorie over het verdwijnen van beschavingen, waaronder de Vikingen op Groenland. Aantasting van het milieu, klimaatverandering, snelle bevolkingsgroei en verkeerde politieke beslissingen vormden in alle culturen de belangrijkste factoren voor de ondergang. Sommige beschavingen, zoals de Inuit, vonden een oplossing en wisten zich te handhaven. Diamond stelt de dwingende vraag: hoe kan onze wereld een ecologische zelfmoord voorkomen? Uitgeverij Spectrum, 2005, € 35,75, 702 blz., ISBN: 90 2749 863 6
www.spectrum.nl

Poolkoorts

Van 10 juli t/m 20 november 2005 is in het museum In 't Houten Huis in De Rijp de tentoonstelling Groenland in beeld te bezichtigen. De Rijp heeft lange historische banden met Groenland. Ruim anderhalve eeuw lang, van 1645 tot 1798, werden er walvisvaarders uitgereed (= uitgerust). Een deel van de schepen trok naar Spitsbergen en omgeving, andere naar Straat Davis tussen Groenland en Canada. De aanvankelijke bijdrage vanuit De Rijp was relatief hoog: enkele tientallen walvisvaarders. Dit was meer dan 10 % van het Nederlandse totaal. Dit aantal liep geleidelijk terug. Aan het eind van de 18de eeuw werden er vanuit De Rijp nog maar zelden meer dan vijf schepen uitgerust. Bekende Rijper walvisreders waren Boon, Vroon en Bek. Volgens overlevering bracht Boon in 1675 als souvenir een kajak uit Groenland mee, een getuigenis van de contacten met de plaatselijke bevolking.
De tentoonstelling laat foto's, tekeningen en aquarellen zien die Ab Geelhoed in de jaren 19541957 op Groenland maakte. Daarnaast zijn voor het eerst zo’n zestig uit Groenland afkomstige objecten uit de privé-collectie van Hans van Berkel uit Eindhoven te zien. Het betreft hier bijzondere twintigste-eeuwse kunst, kunstnijverheid, sier- en gebruiksvoorwerpen van Groenlandse Inuit. Mw dr Cunera Buijs, verbonden aan het Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden, treedt voor deze tentoonstelling op als gast-conservator en verzorgde de catalogus.
Museum In 't Houten Huis, Tuingracht 13, 1483 AP De Rijp. Openingstijden: dinsdag t/m zondag van 11.00 - 17.00 uur, vanaf 16 oktober zondags van 13.00 - 17.00 uur. Info tel.: 0299 671286
www.houtenhuis.nl

Het Arctisch Weekend bestaat dit jaar 25 jaar en wordt 18, 19 en 20 november 2005 in De Rijp gehouden. Info: Paul en Truus de Groot, tel. 0226 422497
www.arctischweekend.nl