Ab Geelhoed op Groenland

Govert de Groot

Op de tentoonstelling Groenland in beeld in het museum In 't Houten Huis in De Rijp zijn onder meer foto's, tekeningen en aquarellen van Ab Geelhoed (1920) te zien. Geelhoed maakte deze in de jaren 1954-1957 tijdens zijn werk voor N.V. Schokbeton op Groenland.

Schokbeton
In de jaren dertig van de vorige eeuw begint N.V. Schokbeton klein met het maken van betonnen boerderijramen. Na de Tweede Wereldoorlog maakt prefabbouwen in beton een sterke ontwikkeling door en Schokbeton is daarin pionier en specialist. In 1947 bouwt Schokbeton in Kampen een tweede fabriek.

In 1948 verlaat de SovjetUnie de Geallieerde Controleraad en komt het gemeenschappelijk bestuur over Duitsland hiermee ten einde. De Koude Oorlog is definitief een feit. Sovjet-president Stalin gaat over tot de blokkade van Berlijn. Groot-Brittannië en de Verenigde Staten reageren met een luchtbrug op Berlijn. Voor de luchtverbinding tussen Amerika en Europa worden op IJsland en Groenland de vliegvelden verbeterd en uitgebreid. Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelden deze ook al een belangrijke rol.

Schokbeton krijgt een grote order voor prefabgebouwen in Narsarsuaq, Bluie West One het militaire vliegveld in Zuid-Groenland en neemt Ab Geelhoed in dienst. Geelhoed vertrekt in maart 1954 naar Narsarsuaq en zal het traject NederlandGroenland nog vele malen per boot of vliegtuig afleggen. In juli 1957 moet in Narsarssuaq het vrachtschip 'Seton Hall Victory' geladen worden met betonelementen voor drie gebouwen, die daar nog in opslag liggen. De elementen moeten naar Kangerlussuaq (Søndre Strømfjord) Bluie West Eight (BW-8) aan de westkust van Groenland. De basis Bluie West One wordt gesloten. Om het transport, lossen van de schepen, opslag van de materialen en de montage van de gebouwen probleemloos te laten verlopen, verlangt het US Corps of Engineers van Schokbeton een geautoriseerde vertegenwoordiger ter plaatse. Dat wordt Geelhoed. Hij werkt daarbij samen met het US Corps of Engineers, de US Army, de NAC (North Atlantic Constructors) en DAC (Danish Arctic Contractors) en hij zorgt voor het contact met Nederland.

Geen contact
Werken op Groenland is niet probleemloos. De mens is hier ondergeschikt aan de natuur. Het is ook een mannenmaatschappij met alle tekortkomingen van dien. Regel is een contract voor acht maanden, zeven dagen per week en tien uur per dag. En voor de Amerikanen geldt ook nog dat zij geen contact mogen hebben met de plaatselijke bevolking. De eenzaamheid is te voelen en daar helpen gokmachines, pinups en whisky niet tegen. Om de eenzaamheid te doden pakt Geelhoed zijn jeugdhobby weer op: de natuur in. Kodachrome is juist op de markt gebracht en hij maakt daarmee kleurendia's van het Groenlandse landschap en van bloemen.
Geelhoed gaat mee met de inspectievaartuigen 'Teisten' en 'Temen' van de Deense Koninklijke Marine en maakt onderweg tekeningen van kustlandschappen. Ook vaart hij een keer vanuit Kangerlussuaq naar Maniitsoq (Sukkertoppen) mee met drie Groenlandse bemanningsleden, die de post komen halen op de Amerikaanse basis. Bij aankomst in Maniitsoq worden zij aan de kade begroet door een politieman. "Waar komen jullie vandaan? Van BW8. Van de Amerikanen? Dan mogen jullie niet aan wal want er is daar influenza uitgebroken".Zij moeten met het motorbootje van de kade af, voor anker en in quarantaine. De volgende ochtend staat de dokter op de kade: "Ik heb voor jullie op die rots daar een doos met voedsel neergezet met wat rendiervlees en een jachtgeweer met patronen. Het ga je goed, tot over een week". Geelhoed gaat met drie Groenlanders met wie hij geen woord kan wisselen de fjorden in.

Gebaseerd op het artikel "Ab Geelhoed: een leven in beton" in 'Een nieuwe Chronyke van het Schermerland', speciale uitgave Groenland in Beeld, jaargang 22, nr. 2, juni 2005, uitgegeven door de oudheidkundige vereniging "Het Schermereiland" en de "Stichting Vrienden van het Museum In ´t Houten Huis" in De Rijp.