Poolkoorts

Govert de Groot

Nieuw uitgekomen is het kinderprentenboek Bezoek aan de Moeder van de Zee. Dit is uitgeverij Mirran eindelijk gelukt in samenwerking met de Groenlandse uitgever Atuakkiorfik. Het is een traditioneel verhaal uit Zuid-Groenland, naverteld door Maliaraq Vebæk vol met illustraties van Aka Høegh.
Er zijn geen dieren meer waarop gejaagd kan worden en de mensen lijden honger. Twee oude mensen die in hun jonge jaren sjamaan waren, wordt gevraagd naar de Moeder van de Zee te gaan om haar te vragen waarom de dieren verdwenen zijn. Na een heleboel ontberingen weet de oude vrouw haar te bereiken. Pas nadat ze het haar van de Moeder van de Zee schoongemaakt heeft, laat deze de vangstdieren weer vrij. De Moeder van de Zee eist van de mensen dat zij de zee niet langer vervuilen.
ISBN 90 75837 12 7; Het boek kan besteld worden door overmaking van € 12,50 inclusief porto op giro 40092 t.n.v. Arctic Peoples Alert o.v.v. 'Moeder van de Zee'.

Vijftien studenten en vijf begeleiders van de Katholieke Universiteit Nijmegen hebben in de zomer van 1998 gegevens verzameld die gebruikt kunnen worden in het ontwikkelingsbeleid van de gemeente Qaanaaq in noordwest-Groenland. Bij de Nijmegen University Press verscheen onlangs het verslag, getiteld Facing the Future Inughuit Youth of Qaanaaq.
Studente Renate Pluym deed onderzoek naar het lokale taalgebruik. Zij rapporteerde al over haar bevindingen tijdens de Arctische Dag op 24 april 1999. Jan-Mathijs ter Meulen en Dirk Hilbers hebben de omvang van lokale luchtvervuiling in beeld gebracht. Ivo Besseling, Cecile Jeukens en Dorine Kolkman hebben hun aandacht gericht op de vervuiling die wordt veroorzaakt door de lokale vuilnisbelt. Hun onderzoek wijst op de aanwezigheid van zware metalen en andere elementen, die tijdens de dooi worden uitgewassen en via het smeltwater in het milieu terecht komen waar ze direct worden opgenomen in de voedselketen. De concentratie van zware metalen is in sommige gevallen dusdanig hoog dat mensen in Qaanaaq grote gezondheidsrisico's lopen. Welke risico's dat zijn, wordt toegelicht door Pieter Jansen. Zijn onderzoek wijst uit dat vooral zwangere vrouwen en jonge kinderen een belangrijke risicogroep vormen en dat maatregelen op zijn plaats zijn om de opname van zware metalen te beperken. Pierre van Veggel deed onderzoek naar mogelijkheden om de sociaal-economische ontwikkeling te stimuleren, en naar de rol die eco-toerisme daarbij kan spelen. Door de snelle cultuurverandering komen jongeren meer en meer in de knel. Dat wordt nog eens extra verduidelijkt door het onderzoek van Markus Leineweber naar gevallen van zelfdoding in de Qaanaaqse en Groenlandse samenleving.
Het verslag, dat bouwstenen levert voor te voeren beleid, zal worden aangeboden aan het gemeentebestuur van Qaanaaq en aan de Groenlandse overheid. Sommige studenten overwegen om een vervolgonderzoek te gaan verrichten ter verdere ondersteuning van het te voeren beleid. Redactie dr. Cor Remie, ISBN 90 5710 078 9.

Heeft u er ook zo'n last van: Het Noordelijk Gevoel, de bij tijd en wijle opkomende hunkering om af te reizen naar het hoge noorden? Gerrit Jan Zwier schreef er een aardig boek over, een bundeling van een achttal eerder verschenen reisverslagen. Als je zelf evenwel ook veel last hebt van dat gevoel en regelmatig contact hebt met de oorspronkelijke bewoners, erger je je hier en daar aan zijn stereotyperingen, zoals zijn veelvuldig accentueren van het alcoholgebruik. Zwier's verhaal begint op Vlieland. Op Terschelling is Barentz-brandewijn van cranberries voor hem niet goed genoeg. Vervolgens bezoek hij Oost-Groenland, IJsland, Noord-Canada, Färöer, Noord-Scandinavië. Hij is te veel de toerist en mist daardoor het daadwerkelijke contact met de bevolking. Hij lijkt weinig gevoel te hebben voor de problemen van de inheemse bevolking - of hij nu in Zweden bij de Samen is, of bij de Groenlanders. De weinige dingen die hij wel over inheemse volken te melden heeft laat hij zeggen door anderen; hij geeft geen eigen bevindingen weer. Verder noemt Zwier veel dingen niet bij de juiste naam. Van Piet Oosterveld, die in 1985 werd gescalpeerd door een jonge ijsbeer, maakt hij bijvoorbeeld Zuiderveld en van het Arctisch Centrum in Groningen 'het Poolcentrum'. Je gaat daardoor twijfelen hoe accuraat hij is in de presentatie van andere feiten in zijn verslagen. Het nadeel van het gebruik van eerder geplaatste artikelen is dat hij af en toe in herhaling valt. Als poolreiziger verwacht je dat zo'n boekje juist extra informatie geeft.
ISBN 90 450 0132 2; uitgeverij door Atlas, Amsterdam, prijs 36,90 gulden.