Noorwegen heeft een nieuwe stap ondernomen om de Samische bevolking tegemoet te komen. 'De regering wil een eigen fonds oprichten dat een collectieve schadevergoeding zal geven voor de schade die de ''vernoorsingspolitiek'' meer dan 200 jaar lang de Samische bevolking heeft aangedaan.' Dit heeft de Noorse premier, Kjell Magne Bondevik, in zijn nieuwjaarsspeech van dit jaar bekend gemaakt. Hij kwam met het voorstel om een fonds van zo'n 19 miljoen gulden op te richten van waaruit het geld kan worden verdeeld onder de Samische bevolking (bij ons ook wel bekend als 'Lappen').

Zowel groepen, verenigingen als individuen die op de een of andere manier schade hebben geleden door de 'vernoorsingspolitiek' zullen economische compensatie kunnen aanvragen. Bovendien omvat het fonds nieuwe regelingen om de Samische taal en cultuur te beschermen, te behouden en te ondersteunen. Deze regelingen zullen onder andere met middelen uit dit fonds worden gefinancierd. Het Samische parlement zal de verantwoordelijkheid op zich nemen voor het beheer van dit fonds.
Er wonen ongeveer 40.000 Samen in Noorwegen. Zij hebben altijd een nomadische manier van leven gehad, waarbij ze leefden van jagen, vissen en het houden van hun rendierkuddes. Aan het einde van de zeventiende eeuw breidde de regering haar macht uit over de gebieden die nog niet veroverd waren.
De vernoorsingspolitiek nam vele verschillende vormen aan. In 1902 werd er een wet aangenomen die het verkopen van land aan niet-Noors-sprekenden verbood. Bovendien werden er regelingen getroffen voor het in gebruik nemen van land en het winnen van energie d.m.v. waterkrachtcentrales en mijnen, zonder ook maar enige rekening te houden met de rechten die de Samen hadden op dat land. Op scholen werd het gebruik van de Samische taal verboden. Veel Samische kinderen werden naar kostscholen gestuurd, waar de geschiedenis, cultuur en religie van hun ouders en voorouders totaal werden genegeerd.

Begin jaren zestig begon zich langzaam een kentering af te tekenen in de manier waarop de Noorse regering de Samen tegemoet treedt. Er wordt geld opzij gezet om de Samische cultuur te behouden en te ondersteunen. Er worden musea opgericht en sommige faculteiten op de Noorse universiteiten ontwikkelen een studieprogramma dat speciaal op de Samische cultuur is gericht. In 1987 keurde het Noorse parlement een voorstel goed dat de oprichting van een eigen Samisch parlement bepleitte. Dit parlement, Sametinget zou zeggenschap moeten krijgen over de zaken die de Samen zelf direct aangaan. In 1992 werd vervolgens de Samische Taalwet aangenomen. Hierin werd bepaald dat alle officiële documenten en communiquês zowel in het Noors als in het Samisch beschikbaar moeten zijn. In 1997 bood Koning Harald V de Samen officieel excuses aan voor de beschamende houding die de Noorse regering in de loop van de geschiedenis tegenover de Samen heeft gehad.

De president van Sametinget, Sven-Roald Nystø, is erg blij dat de Noorse Regering eindelijk het fonds opricht. We hebben een erg lange strijd moeten voeren voor al die Samen die compensatie hebben aangevraagd onder andere voor het verstoken zijn van onderwijs als gevolg van de vernoorsingspolitiek.

Zo'n 700 Samen hebben al via de vereniging van gedupeerde Samen compensatie aangevraagd voor gemiste schooljaren. Dit verzoek werd eerder door de Noorse regering afgewezen. Aslak Nielsen Mienna (68) uit Masi is een van de gedupeerden. In zijn hele leven heeft hij maar een paar weken in de schoolbanken doorgebracht. Hij heeft Noors noch Samisch leren schrijven en heeft daar mee moeten leren leven. 'Ik ben blij dat premier Kjell Magne Bondevik nou eindelijk eens wat aan de kwestie doet. Maar voor ons komt dit eigenlijk te laat. Zowel mijn vrouw Inga als ik zijn gepensioneerd, en nu is het te laat om alsnog in de schoolbanken plaats te nemen.'