In november vorig jaar werd de Innu-gemeenschap Shetshatshiu in Labrador voor de derde maal binnen zes maanden opgeschrikt door de zelfmoord van een van zijn jonge inwoners. Extra schrijnend is in dit geval dat het de zoon betrof van Napes Ashini, die op het moment van de zelfmoord op weg was naar Londen om een rapport van Survival International te presenteren getiteld: Canada's Tibet; the killing of the Innu, over de oorzaken van het hoge zelfmoordpercentage onder de Innu ('indianen') van Labrador.

Het rapport van Survival International, een internationale mensenrechtenorganisatie voor inheemse volken, is in de Canadese pers uitgebreid behandeld en meer dan eens controversieel genoemd. Grote bezwaren zijn geuit tegen de vergelijking van Canada met Tibet, waar de Chinezen reeds veertig jaar lang Tibetanen martelen, gevangen zetten en uitmoorden. Het grote verschil met de Chinezen ligt natuurlijk in het feit dat de Canadezen de Innu niet actief uitmoorden. Passief gebeurt er echter des te meer: de statistieken wijzen uit dat de kans dat een Innu zelfmoord pleegt dertien keer zo groot is als dat een Canadees dit doet. Ook de kindersterfte ligt hoog onder de Innu; een Innu-kind onder de vijf jaar heeft een drie tot zeven keer zo grote kans om te sterven als een gemiddeld Canadees kind.

Survival stelt dat de doelstellingen van de Canadese regering ten aanzien van de Innu dezelfde zijn als die van de Chinese regering ten aanzien van de Tibetanen: de (gedwongen) integratie van een dwarsliggende minderheid in een dominante cultuur om op deze wijze toegang te kunnen krijgen tot hun land en de natuurlijke hulpbronnen. Ze toont in het rapport aan dat de Canadese regering zowel in het verleden als in het heden gebruik en misbruik heeft gemaakt van repressieve instituties zoals de kerk, het schoolsysteem en de Canadese wetgeving. Dit heeft er mede voor gezorgd dat de Innu zijn wat ze heden ten dage zijn: een onthechte gemeenschap waarin interne politieke strijd, alcoholisme en fysiek en seksueel misbruik zwaar drukken op drie tot vier generaties mensen.

Labrador is het land dat de Franse ontdekkingsreiziger Jacques Cartier eens beschreef als 'Het land dat God aan Kaïn gaf'. Het onherbergzame land heeft de Innu eeuwenlang beschermd tegen ongewenste invloeden van de Europeanen. Maar. Labrador is niet langer het land van Kaïn. Labrador is nu het land van grootschalige hydro-elektrische projecten, militaire laagvliegoefeningen van onder andere Nederland, mijnbouw en houtkap. Labrador is verworden tot het land van Abel en de Innu zullen hieraan mee moeten werken, of ze willen of niet. Het verlies van land, cultuur en zelfbeschikkingsrecht hebben onder de Innu vooral geresulteerd in verlies aan zelfrespect. Dit negatieve zelfbeeld heeft zich diep verankerd onder de Innu, en de gevolgen ervan zijn bijna niet voor te stellen door Europeanen of Noord-Amerikanen.

Bij het lezen van de zelfmoordberichten uit Labrador gingen mijn gedachten automatisch terug naar de zes maanden in 1994 die ik daar als antropologie-student heb doorgebracht. De namen van de mensen die het afgelopen half jaar in Shetshatshiu zelfmoord hebben gepleegd zijn bekende namen. Eén naam deed mij echter de adem stokken: Clarence Osmond, de zoon van de familie bij wie ik maanden in huis heb mogen wonen.

Ik kan niet zeggen dat ik Clarence goed kende. Hij was 22 jaar destijds en een heel gemiddelde jongen uit de gemeenschap. In dit geval wil dat zeggen dat hij in zijn vroege jeugd seksueel was misbruikt door een onderwijzer die wel eens op hem en zijn broer kwam passen. Zijn ouders waren jarenlang zware alcoholisten die hun kinderen verwaarloosden, totdat ze besloten dat het genoeg was en hulp zochten. Zoals veel voorkomt (binnen Innu-gemeenschappen maar ook daarbuiten) ging ook Clarence drinken en werd hij behalve een slachtoffer tevens een dader van seksueel misbruik. Binnen een kleine gemeenschap heeft dit desastreuze gevolgen voor de verhoudingen: zo is bijvoorbeeld al snel de broer van je buurman de verkrachter van je zuster.

Clarence was getrouwd en had destijds één kind; een zoon van twee jaar, Rodney, waar later nog een dochter bij kwam. Het huwelijk liep niet goed en ten tijde van mijn verblijf in Labrador ging Clarence (bij gebrek aan faciliteiten in de regio) voor drie maanden in behandeling in een van de Native Treatment Centres in het westen van Canada. Ik heb hem daarna niet meer gezien. Afgelopen juli schoot hij zichzelf door het hoofd in de kelder van zijn ouderlijk huis. De pijn en het verdriet van Clarence die hem hebben aangezet tot deze daad zijn voor ons alleen verstandelijk te bevatten.

Op persoonlijk en gemeenschapsniveau hebben de Innu er de laatste jaren veel aan gedaan om deze destructieve cirkel te doorbreken. Het wordt nu ook tijd dat de Canadese regering haar verantwoordelijkheid neemt. Geld geven is niet genoeg. Het gaat om erkenning en respect, en het scheppen van die condities waaronder de Innu optimaal kunnen beslissen over hun eigen toekomst.

Het rapport van Survival International is te lezen of te bestellen via http://www.survival-international.org. Zie ook http://www.innu.ca