Noorse ijsberen met bilnummers om bestwil
Petra Sjouwerman

Een onderzoek naar ijsberen op Svalbard, de Noorse eilandengroep in de Barentsz-zee, met Spitsbergen als het grootste eiland, heeft kritiek gekregen uit onverwachtse hoek. Toeristen klagen erover dat ijsberen op hun achterwerk nummers dragen. ,,Een bordje met 53 erop als de ijsbeer eindelijk in de cameralens is gevangen, heeft al voor heel wat commotie gezorgd'', vertelt Lasse Lönnum, onderzoeksdirecteur van het Noorse Polar Institute.

En het onderzoek is juist bedoeld om de dieren beter te beschermen. ,,De ijsbeer eet vooral zeehonden. Hij trekt het vel eraf en schraapt met zijn klauwen het vet eraf en slurpt dat naar binnen. Zo'n snack heeft grote gevolgen. Als laatste dier in de voedselketen krijgt de ijsbeer het in het vetweefsel van de zeehond opgeslagen gif binnen, zoals PCB, DDT, zware metalen en kwik. Deze stoffen zijn via luchtstromingen en rivieren over het noordpoolgebied verspreid. Hoge gifconcentraties in het lichaam van de ijsberen betekent minder goede voortplanting, ziektes, en een slechter geheugen. Ook groeien ze minder goed en leven ze korter.''

Ook de toegenomen menselijke activiteit vormt een bedreiging in dit onherbergzame gebied, dat alleen in het voorjaar en in de zomer toegankelijk is. ,,Er zijn industriële activiteiten in verband met olie- en gaswinning. En het toerisme is toegenomen. Maar op dit moment gaat onze aandacht vooral uit naar de klimaatveranderingen, waarvan wij een negatief effect verwachten in dit gebied. De ijsbeer jaagt namelijk op het pakijs. Waar moet de ijsbeer jagen en overwinteren als het ijs verdwijnt?'', vraagt Lönnum zich af.

Insamenwerking met Russische onderzoekers start het Polar Institute dit najaar met een nieuw onderzoek op het gebied van klimaatveranderingen. Honderdvijftig van de naar schatting drieduizend ijsberen op Svalbard zijn inmiddels voorzien van een nummer en een zendertje. Hiermee kan men via satellietverbindingen en computers volgen hoe deze ijsberen het zeeijs als leefgebied gebruiken. Tegelijkertijd wordt gekeken naar de trekpatronen van hun favoriete voedsel, de zeehonden.

Het volgen van de ijsbeer levert ook informatie op over de ontwikkeling van de ijsbeerbestanden en hun winterslaapgebieden. Door bloed, vetweefsel en melk af te nemen volgen de onderzoekers ook de gifconcentraties in de dieren. Een nieuwe gifstof blijkt een brandwerende stof voor kleding te zijn.

,,Noorwegen wil dat Svalbard een van de bestbeheerde natuurgebieden ter wereld wordt. De arctische zeegebieden bij Noorwegen moeten een van de schoonste gebieden ter wereld blijven. Gezien de plannen van de Noorse regering voor olie- en gaswinning in de Barentsz-zee, ligt de lat erg hoog'', besluit Lönnum.

Copyright: Sjouwerman, Petra