`Ik ben een typische Samische vrouw, geboren in een klein dorp in de toendra. Na de Russische revolutie van 1917 dachten mijn ouders: nu zullen de communisten de arme Samen wel helpen. Voor de revolutie waren zij prive-rendierhouders, maar dat veranderde spoedig. De Russen bepaalden dat de rendieren bijeen moesten worden gebracht in grote collectieven, de zogeheten kolchoze. Mijn grootvader, die hiertegen protesteerde, was ineens `een vijand van het volk', en werd naar de gevangenis gezonden. Gedurende de Tweede Wereldoorlog hielp mijn moeder het Russische leger met de aanvoer van rendieren.
Na de oorlog was het een harde tijd voor ons, we moesten toekomen met veel minder rendieren. Bovendien waren veel mannelijke rendierhouders in de oorlog gesneuveld. In veel gemeenschappen waren alleen de vrouwen nog over om voor de rendieren te zorgen. In de jaren '50 en '60 leek het leven weer wat beter te worden, er was genoeg voedsel: vis, bessen, vlees.
Maar de Russische regering had andere plannen. Ze wilde alle Samen bijeenbrengen in een grote vestigingsplaats. Er was evenwel nauwelijks behuizing gereed, terwijl de Samen in de regel grote families hebben met zes tot acht kinderen. Toch moesten we verhuizen naar de stad Lowozero. Op school werd het mij verboden Samisch te spreken, alleen Russisch was toegestaan. Ze kwamen zelfs de huizen binnen om te controleren welke taal er daar werd gesproken. We moesten wennen aan ander eten zoals varkensvlees en groenten. We moesten ons leven volledig aan de Russen aanpassen.
Nog geen 1 procent van de bevolking van Kola is Same. En de meesten van hen zijn oude mensen. De kinderen moeten voor de ouderen zorgen, maar er zijn maar weinig kinderen. Er is slechts een school in Lowozero, waar kinderen het Samisch kunnen leren. Het ontbreekt aan lesboeken. We spreken wel zeven dialecten, een ervan wordt nu alleen nog maar door twee vrouwen gesproken. De taal sterft uit.
We kampen met vele ziekten, waaronder ook TBC. Toen ik nog in Moermansk werkte, kreeg ik altijd twee weken vakantie, aan de Zwarte Zee. Elke fabriek had zijn eigen vakantie-badplaats. Maar nu doen ze die dingen niet meer. Het is nu beter om met ze naar Zweden te gaan. De gezondheid is vaak zo slecht dat de kinderen geen energie hebben om te studeren.'